Arangkada of Leo Lastimosa for May 1, 2008

            LUBA SA LABOR

 

            Sama sa naandan, way duda, way lalis, way dapigdapig, ug sa makausa pa, ang regional wage board sa Sugbo ug Central Visayas mao na say labing iwit ug labing tihik sa tibuok nasud, kana kon mohatag man gani og uminto sa suholan alang sa mga mamumuo.

            Ang Malakanyang niapura na sa wage boards pagpasaka sa suholan.  Ang DOLE, aron pagtabon sa kauwawan nga way uminto sa suholan sa pagtimaan sa Adlaw sa Pamuo karong tuiga, nipasalig na nga kaluwatan nang wage orders sa nagkalainlaing rehiyon sa tungatunga karong buwana.

Apan ang mga sakop sa lokal nga wage board, labi nang kinabag-an sa mga representante sa patigayon ug kagamhanan, wa magdali.  Unya na sila magsugod sa public hearings sa Mayo 14.

-o0o-

            Ang makauuwawng kalangayan ug lisod-nang-malabwan nga katihik sa lokal nga wage board maoy nakapalansang sa P250 nga minimum nga suholan sa Metro Cebu ug sa mas ubos pang suholan alang sa mas pinasagdang mga bahin sa rehiyon.  Samtang nisutoy na pag-ayo ang suholan sa ubang mas kabos pang mga rehiyon sa nasud.

            Labing klarong ebidensiya sa inhustisya nga gipahamtang sa wage board batok sa mga Sugbuanon, Bol-anon, Negrense ug Siquijudnon:  Ang minimum wage sa Metro Manila niabot nag P362 sa Agosto sa niaging tuig.

Tungod sa kakugihan ug kamanggihatagon sa wage board sa National Capital Region gipaabot ang mga anak sa singot sa Metro Manila nga, sama sa naandan, way duda, way lalis, way dapigdapig, ug sa makausa pa, mas unang makadawat sa mas dakong uminto sa suholan.

-o0o-

            Bisan unsa pa kangilngig nga momaniobra sa mga numero ang mga opisyal sa DTI, NEDA, CCCI ug ubang kahugpongan, andam kong makigpustaanay nga maglisod sila pagpasabot sa P112 nga biya sa minimum nga suholan sa Sugbo (P250) gikan sa minimum nga suholan sa Metro Manila (P362).  Nakapait kay di sila kinahanglang mopasabot sa binuang nilang baruganan.  Kay igo nang ilang gidaghanon pagluba sa pagsuway sa ubang mga sakop sa wage board paghatag og mas makiangayong uminto sa suholan.

            Ug bisan nabisto na sa makadaghang higayon ang ilang kahakog ug pakauwaw, ang mayoriya sa mga sakop sa board way pupanagana nga nagpabaga ug nagpapating sa ilang paugat.

-o0o-

            Hagbay rang napamatud-an nga way sukaranan ang ilang argumento nga kinahanglang ilansang ang ubos nga suholan aron mapanalipdan ang ginansiya sa lokal nga mga magpapatigayon ug ang ilang katakos pakigkumpetinsiya sa mga magpapatigayon sa silingang mga nasud.  Ang ubos nga suholan nagkahulogan og ubos nga purchasing power, nga nagkahulogan og gamayng halin, nga nagkahulogan og mas nihit ginansiya.

            Sa pikas nga bahin, ang mas makiangayong suholan nagkahulogan og mas taas nga purchasing power, nga nagkahulogan og mas dakong halin, nga nagkahulogan og mas abudang ginansiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 30, 2008

            SUSPENSO RAY SILOT?

 

            Ang kapaspas sa Sandiganbayan nga nakaluwat og warrant of arrest batok ni kanhi Justice secretary Hernando Perez di maayong balita alang nilang kanhi Mandaue City mayor Teddy Ouano, Lapulapu City Mayor Arturo Radaza, DPWH 7 Director Robert Lala ug ubang mga sinumbong sa overpricing sa deco lampposts sa niaging 12^th Asean Summit.  Kon wa kakuha og temporary restraining order (TRO) gikan sa Korte Suprema si Perez, lisod tuohan nga kapugngan nilang Ouano, Radaza ug kaubanan ang pagpadakop sa Sandiganbayan nila.

            Nakapiyansa hinuon dayon si Perez alang sa iyang temporaryong kagawasan.  Nga mahimo sab nilang Ouano ug Radaza.  Apan di sila mabasol kon modangop sa tanang maniobra aron lang paglangay di lang sa pagpasaka kon dili, ug labi na, sa paghusay na sa kaso.

-o0o-

            Way sukaranan ang mga huhungihong nga gibakwi sa Ombudsman ang mga kaso nga ilang gipasaka batok nilang Ouano, Radaza ug kaubanan.  Matod ni Cris Saavedra, ang unang nakahipos og mga ebidensiya sa makalilisang nga pagpaburot sa presyo sa deco lampposts, seguro na nga ma-raffle sa Sandiganbayan ang kaso karong Biyernes, inay sa Huwebes kay Labor Day man.  Dako ang kahigayonan nga kaluwatan nang arrest warrants batok nila sunod semana.

            Buwag nga pakigbisog alang sa mga sinumbong ang pagbaraw sa dinalian nga pagpatuman sa kamandoan sa Ombudsman pagtangtang sa mga sinumbong gikan sa katungdanan.  Gipaabot nga magbaha ang ilang mga petisyon sa Court of Appeals (CA).  Gawas ni Radaza, mapalagpot sa trabaho ang mga sinumbong bisan wa pa kasugding husay sa kaso.  Apil na si Ouano, bisan napupos nang termino, kansang service record mamantsahan sa iyang pagkatangtang.

-o0o-

            Nadugangan ang listahan sa mga doktor ug nurses nga gikasohan tungod sa pasangil nga ilang gibugalbugalan ang pasyente sa operating room sa Vicente Sotto Memorial Medical Center (VSMMC) niadtong Enero.  Kon makatubag na sa mga pasangil batok nila, ang Department of Health (DOH) mohukom na kon maabsuwelto ba, masuspenso, o mataktak gyod sa katungdanan.

            Klaro na hinuon, pinasikad sa sinultihan sa lokal nga mga opisyal sa DOH, nga suspenso ray labing bug-at nga silot nga ikapahamtang sa sinumbong nga mga doktor ug nurses.  Kana kon mosanong nila ang ulohang buhatan sa DOH nga mas gawasnong makahukom sa kaugmaon sa mga sinumbong kay mas layo gikan sa nahitaboan.

-o0o-

            Bisan nibalibad nang National Bureau of Investigation (NBI) nga wa silay katakos pagsubay kinsay nag-upload sa video sa eskandalo sa VSMMC ngadto sa YouTube, nagpatabang lang gihapon ang tambalanan sa ahensiya.  Maong nahibawo na tang daan unsay sangpotanan sa pakisusi.

            Sayon rang ilhon ang nagkuha sa video:  Laki siya nga tabian kaayong nagkomentaryo sa iyang video.  Kon tinuod nga may tinun-an sa nursing nga nasuspenso human niangkon pag-upload sa video, padugang na ba lang sa pusta ang ilang paghasol sa NBI?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 29, 2008

            BAY PARA UNLOD

 

            Usa sa mga argumento nga gitanyag sa mga nangampanya alang sa federal nga sistema sa kagamhanan mao nga, tungod sa way kinutoban nga mga bulilyaso sa pamunoang Arroyo, ang bisan unsang kausaban sa atong sistema sa kagamhanan makatabang.  Kay di mahitabong mas mograbe pang atong kahimtang.  Atubangan sa lapad nga katimawa sa katawhan, di mahitabong mas mous-os pang atong kahimtang.

            Ang ilang nataligam-an mao nga ang mga politiko nga nagpahimus sa gahom karon mao ra sab ang moduma sa bag-ong sistema sa kagamhanan.  Di mapapas sa usa lang ka pamilok ang ilang kahakog ug kakurakot tungod lang kay mabuak-buak nang nasud ngadto sa 11 ka federal states.  Kay kon ang bag-ong sistema makapahmtang og epektibong panagang batok sa ilang mga palusot, sila say naa sa labing maayong posisyon pagluba ug pagbasura sa bisan unsang tinarung nga mga pagsuway pagtukod ini.

-o0o-

            Apan ang daghan ug dagko ang kausaban nga mapatuman ubos sa federal nga sistema sa kagamhanan gipasalig sa mga tigpasiugda nga makapatigbabaw na sa mas makiangayon nga pag-apud-apod sa gahom ug katigayonan sa nasud:

·        Duna nay 350 ka kongresista ug tag-unom na ka senador ang mapili sa matag estado sama sa Central Visayas (mahimo sab hinuong nagkahulogan ni nga mas moburot ang gahin alang sa ilang pork barrel ug mahiyos pagsamot ang gahin alang sa mas batakan ug mas dinaliang panginahanglan sa pagkaon, edukasyon ug kahimsog); ug

·        Mas dako na ang gahin sa buhis nga mapabilin sa mga estado kon itandi sa ilang ihatag ngadto sa kagamhanang federal (mahimong nagkahulogan hinuon na nga mas daghan nang bolsa nga moburot ug mas moburot pang mga bolsa sa mga kurakot nga tigpunit lang sa mga mumho sa Malakanyang karon).

-o0o-

            Samtang tinuod ang pasalig nga ang regionalization sa Senado motino nga di na taga Luzon ang manghawod ug nga di na mangharos ang mga artista nga way nakamaohan, mahimo sab ning mobanhaw sa mga trapo nga wa kadaog, di lang tungod kay di taga Luzon ni artista, kon dili tungod kay ang ilang pangatungdanan naputos sa mas daghang eskandalo kay sa pangalagad.

            Way makalalis nga ang Senado karon, kon wa mang kabadlong, nakabisto sa kahiwian sa kagamhanan.  Di man tuod sila mapapas apan ang bag-ong Senado mahimong mas lasaw ug taphaw.

-o0o-

            Ang pait nga kamatuoran mao nga napakyas ang mga naghupot sa katungdanan karon sa pag-alagad sa kinabag-an sa katawhan.  Kay napakyas man ang mga pagsuway pagsilot ug pagpalagpot nila, ilisan na lang sila og mga sinina.

            Ang pagtukod sa federal nga kagamhanan mahimong maoy katumanan sa atong mga damgo.  Apan unya na kini pabarugon kon mahibalik nang kaligdong sa kagamhanan.  Ang pagpamugos ini karon way kalainan sa pagtukod og bay sa usa ka huyunghuyong.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 27, 2008

       UTOK SA KRISIS?

 

       Mahimong may sukaranan ang mga pasangil nga ang krisis sa bugas gipaburot ni Pres. Arroyo aron paglipat sa atensiyon sa publiko gikan sa sibaw nga mga pasangil sa kahiwian batok sa iyang pamunoan.  Kini human basola si Arroyo nga maoy pabilo sa kahadlok sa krisis nga nikuyanap sa tibuok Asya ug ubang kanasuran sa kalibotan.

        Si Song Seng Wun, regional economist sa CIMB-GK Research, nitug-an sa Reuters nga nagsugod ang artipisyal nga krisis dihang nipahibawo si Arroyo nga nagkinahanglan siyag 1.5 toneladas nga bugas humay ug gilukop paghangyo ang Vietnam, Thailand, India ug Estados Unidos pagbaligya sa bugas.  Nakadugang sa kahadlok ang desperadong mga lakang ni Arroyo pagronda sa mga bodega, pagsugo sa armadong mga sundawo pagbantay sa bugas ug pagkuha sa NFA rice gikan sa kamerkadohan.

-o0o-

        Ang pakurat ni Arroyo nakaaghat sa ubang kanasuran paghimo og duha ka nagkonsabong mga lakang nga nakatino nga mahitabo ang krisis sa bugas nga hangtod karon, motuo mog sa dili, wa pa niya angkona:

·        Gipugngan sa Vietnam, Thailand, India ug China ang ilang rice exports aron pagtino nga duna silay igong suplay alang sa lokal nga konsumo; ug

·        Ang ubang kanasuran, sama sa Pilipinas ug Indonesia, nipaburot sa ilang importasyon aron pagtino nga magsobra ang ilang suplay.

Tungod sa ilang kahadlok sa krisis, ang nagkalainlaing kanasuran, labi nang Pilipinas, nigapos sa merkado ug nipabaha sa subsidies ug niggusbat sa tigbayon sa makiangayong patigayon nga natukod sa pila na ka tuig nga mga paningkamot.

-o0o-

        Si Pres. Arroyo nisuway paglusot pinaagi sa pag-ingon nga mas una lang siyang nakakita sa panginahanglan pagpalambo sa suplay sa bugas.  Kon may sukaranan ang pasangil nga siyay nagsugod sa krisis, mas dako ang kadaot nga iyang namugna kay sa kanihit nga gustong pugngan.

        Apan way tuyo si Arroyo pagpaulbo sa riot sa pagkaon sa Bangladesh, Haiti, Cameroon ug ubang kanasuran.  Ang iyang tuyo mao lang ang pagsuway nga di na mahisgutan ang NBN scandal ug matino nga magpabilin siya sa gahom.  Naduhig nang ubang kanasuran sa iyang mga maniobra pagsabotahe sa tanang pagsuway pagpalagpot niya.

-o0o-

        Ang kaabunda sa ani gipanghinaot nga makakumbinser na sa nagkalainlaing kanasuran nga way krisis ug busa di na kinahanglang higpitan ang patigayon sa bugas.  Ang nagsugod nag pagkadugta nga commercial rice kay di nang kaato ang mga konsumidor pagkompra sa nagbaha nga bugas sa kamerkadohan maoy labing klarong tilimad-on nga nasud ra tang tanan sa bolsa ni Arroyo.

        Wa na gyoy kinutoban ang iyang kahakog sa gahom.  Human lugosa ang atong mga institusyon, apil nang mga hukmanan ug ang simbahan, karon naduhig nang tibuok kalibotan.  O ang katunga sa 6.6 bilyones nga kalibotanong populasyon nga nagsalig sa bugas nga, salamat sa iyang maniobra, nikalit lag kanihit.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 27, 2008

       SILAY GILAWOG

 

       Gipasagdan na ba sa Malakanyang silang kanhi Mandaue City mayor Teddy Ouano ug Lapulapu City Mayor Arturo Radaza?  Mao ba ni hinungdan nganong gipasaka sa Ombudsman ang mga kasong pagpangawkaw batok nila ug sa laing 19 ka mga opisyal nga gilambigit sa overpricing sa decorative lampposts?

        Kay lisod tuohan nga kalit lang gimilagrohan ang Ombudsman ug matinud-anong nang niduso sa nag-ung-ong nga mga kaso.  Kay ang mas dagkong mga kaso sa pagpangawkaw nga mas dugay nang natanggong sa Ombudsman—sama sa Fertilizer scam ug NBN scandal—padayon man nilang giyak-an.

        Mas katuohan nga, sama sa naandan, gusto lang ni Pres. Arroyo nga kumbinsihon ang katawhan nga may sukaranan ang iyang pangangkon sa kalamposan sa kampanya batok sa pangurakot.

-o0o-

        Mahimong sila si Ouano ug Radaza ang napilian sa Malakanyang nga himuong sampol.  Kay nahimutang sila sa samang kategoriya ni kanhi Justice secretary Hernando Perez:  Mapuslanon niadto apan di na karon ug pulos nag-atubang og seryusong mga pasangil sa pangurakot.  Sa laktod, para gasto na sila.

        Sa sunod higayon nga tulisukon na sang pamunoan sa naghitak nga pagpangawkaw, dali rang matudlo ni Arroyo silang Perez, Ouano ug Radaza.  Uban ang panghinaot nga malingaw ang media ug ang katawhan sa prosekusyon sa ilang kaso ug mataligam-an, bisan makadiyot lang, kon mahimo hangtod na sa 2010, ang mas sibaw nga mga pasangil sa pangawkaw batok sa mas dagkong mga opisyal sa pamunoan—sama sa presidente ug sa iyang bana.

-o0o-

        Apan wa hingpit nga ilawog sa tirong silang Perez, Ouano ug Radaza.  Mga tinubdan sa Ombudsman niingon nga gisabotahe nang daan ang pag-andam sa mga kaso.  Gibutangan nang daan og mga buslot aron kalutsan sa mga sinumbong.

        Gawas pa, silang Perez, Ouano ug Radaza di pa mga laos nga wa na lang gyoy mga katigayonan ug gamhanan nga mga koneksiyon pagpanalipod sa ilang kaugalingon.  Ug ang Sandiganbayan, sa pikas nga bahin, wa sab mabantog sa kamaisugon pagpahamtang sa balaod batok sa gitaral nga dagku-dagko, kay wa pa man gyoy nakuha nga dagko, nga mga isda.

-o0o-

        Si Cris Saavedra, nga maoy unang naghipos sa mga ebidensiya sa mga anomaliya sa mga proyekto sa Asean Summit, niawhag sa mga Sugbuanon pagbantay sa nag-ung-ong nga duha ka higanteng maniobra:

·        Paglangay sa husay sa Sandiganbayan; ug

·        Pagbasura sa kamandoan sa Ombudsman pagtaktak sa katungdanan sa tanang mga sinumbong, gawas lang ni Radaza.

Sa pikas nga bahin, mangaliya ta nga ang gagmayng mga opisyal, nga namirma lang sa dokumento kay gisigaan sa mata, makaamgo nga dako silag mahimo di lang sa paglingkawas sa kaso kon dili sa pagtabang pagbutyag sa kinatibuk-ang nangalisbo nga transaksiyon.  Pinaagi sa pagbarug batok sa ilang kadagkoan nga maoy tinuod nga nakabolsa sa makabungog nga mga komisyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 26, 2008

            ILAD SA BUGAS

 

            Ang propaganda sa Malakanyang labihang nindota:  Ang mga tinun-an sa day care centers ug Grade 1 sa mga tulonghaan sa kagamhanan makadawat og tagsa ka kilong bugas humay sud sa 35 ka adlaw.

            Ang tinuod nga nahitabo lahi ra:

·        Ang libreng bugas humay nangabot dayon nang human sa klase, sa pipila ka tulonghaan namakasyon nang mga bata;

·        Ang mga tinun-an naunhan sa mga balhibuon og kamot pagkuha sa libreng bugas humay, sama sa nahitabo sa Alcoy ug Daanbantayan, salamat sa paghikalimot sa kagamhanan nga kinahanglan diayng bantayan ang butanganan;

·        Sa kaso sa day care centers, pito ra ka kilo ang gipanghatag nga bugas, wa ra sa kumingking sa gisaad nga gidaghanon.

-o0o-

            Nabisto nga mas gamay ra diayng bugas nga gipanghatag sa day care centers tungod sa reklamo sa mga ginikanan sa Cantabaco, Toledo City sa kasadpang Sugbo.  Naibog sila sa gisangyaw sa Malakanyang nga tag-35 ka kilo ang madawat sa matag tinun-an.  Nasamotan pang ilang kahimangod tungod sa gipahibawo sa DSWD nga mas daghan pang bugas nga madawat sa mga tinun-an sa day care centers kay sa 35 ka kilo nga giapud-apod sa DepEd alang sa mga tinun-an sa Grade 1.

            Maong nagduda sila nga gisurikbot sa day care workers ang bugas nga alang unta sa ilang mga anak.  Apan nahugno sila pagkabati sa katin-awan gikan sa rehiyonal nga buhatan sa DSWD:  Pito ra gyod diay ka kilo ang mahatag ngadto sa matag bata.  Kay samtang nadugangan ang gidaghanon sa mga day care centers nga gipanghatagan og bugas, wa dugangi sa Malakanyang ang rice allocation alang sa programa.

-o0o-

            Ang pagpamakak di na bag-o alang ning gobyernoha.  Gipasanginlan man gani si Pres. Arroyo nga naglut-ud-lut-od nga pamakak na lay nakapapilit niya sa palasyo.  Kon di sila managana pagpamakak aron paglawgaw sa mga pasangil sa pangurakot ug panikas sa piniliay, unsa may makapugong nila pag-ilad sa linghod pang mga tinun-an?

            Gawas pa, ang sukaranan sa programa naghibat nang daan.  Busa di ikahibung nga nagkayamukat ang pagpatuman.  Ang pagpili sa mga tinun-an sa day care ug Grade 1 nga mao ray hatagan og bugas sama ra kabinuang kon ang lagda mao pa nga mga kulot rang mga tinun-an ang hatagan sa libreng bugas humay.

-o0o-

            Salamat sa ilang kahakog, ang mga magpapatigayon sa bugas naglisod na karon pagpangita og pumapalit.  Gitagoan nilang bugas aron pagpasamot pagpaburot sa presyo sa merkado.  Apan inay moapas sa uminto, ang kinabag-an sa mga konsumidor nipila sa mas baratong NFA rice.  O nilaslas sa ilang konsumo.

            Padayon tuod nga nimahal ang bugas sa merkado sa kalibotan.  Apan hapit na madugta ang ilang bugas.  Maong ang tag-P1,800 ang sako niadto gipanghagad og tag-P1,600 na lang karon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 25, 2008

            HAGBONG SA GAHONG

 

            Gawas lang kon may katakos ka pagluok og tinagoan hangtod sa hangtod, o may gahom ka paglubag sa sistema sa hustisya sa nasud, o may igo kang kapating pagpahilom sa tanang mga institusyon nga mahimong maningil sa imong kasaypanan, mas makaayo alang sa tanang hingtungdan, labi na nimo, ang pagtug-an dayon sa kamatuoran.

            Mao ni ang pait nga leksiyon nga nakat-onan sa kadagkoan sa Vicente Sotto Memorial Medical Center (VSMMC).  Giyak-an nilang eskandalo sa ilang operating room sud sa kapin sa upat ka buwan.  Apan kay wa man silay gahom pagguba sa tanang ebidensiya, paghudlat sa biktima ug sa tanang gustong motabang niya, ni sa pagpalit ug pagpahilom sa mga ahensiya nga may labot sa kontrobersiya, nagkapuliki sila karon paglingkawas sa lawom nga gahong nga ilang nahulgan.

-o0o-

            Kon nilihok pa lang unta dayon ang liderato sa VSMMC, bahala kon hagbay rang nilabay ang suba sa taytayan apan ato lang gihapon ning hisgutan aron mahimong leksiyon sa ubang susamag kahimtang, ang mosunod mao untay ilang gihimo sa unang pagkabisto sa eskandalo niadtong Enero:

·        Giimbestigar dayon ang tanang sakop sa medical team nga niatiman sa pasyente, ug hinaot nga di sila mohunong kutob lang ni Dr. Philips Leo Arias kon dili iapil sab ang iyang consultants ug senior residents nga wa kabadlong sa bugalbugal;

·        Gipatawag dayon ang pasyente, gipasabot sa nahitabo, gitabangan pagpangandam sa nag-ung-ong nga kauwawan ug, labaw sa tanan, gipangayoan og pasaylo sa kasaypanan sa mga doktor ug nurses; ug

·        Giangkon dayon ang responsibilidad atubangan sa publiko, gipahamtangan og tukmang silot ang tanang nahilambigit ug gihimo dayon ang tanang lakang pagtino nga di na masubli ang eskandalo.

-o0o-

            Apan ilang gipili ang pagpakahilom.  Ug pangiyugpos.  Bisan dihang gisukna na sila sa mga sakop sa media sa una pa lang pagtumaw sa video sa YouTube, pabilin silang tak-om.  Kay wa may nagpakita nga biktima, napasagdan na lang sa media ang kaso kay nalinga sa mas bag-o ug mas masubay nga mga kontrobersiya.

            Kay wa may kangitngit nga mopiog sa kahayag, kay wa may bakak nga hingpit nga makatabon sa kamatuoran, nitumaw ang biktima ug nangisog pagbarug sa iyang katungod.  Alang sa taga-VSMMC, uwahi nang tanan.

-o0o-

            Tungod sa tiyabaw ni Arias nganong wa nganli ang iyang mga labaw sa mga imbestigador sa VSMMC ug DOH, masentro ron sa pagduda ang mga tagduma sa tambalanan:

·        Gisakripisyo ba lang nila silang Arias ug kaubanan aron pagtabon sa mas dagko ug mas inilang mga opisyal sa VSMMC nga nakaapil sa bugalbugal?;

·        Gitugotan ba si Arias, nga 2^nd year resident pa, pag-opera sa pasyente bisan wa magtambong ang senior residents o consultants?; ug

·        Nganong wa man tukia ang kapakyas sa tambalanan pagbadlong sa pagbaha sa daghang nangusyuso sa operating room?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 24, 2008

            PASIRIT SA KALIPAY?

 

            Human sa kapin sa upat ka buwan nga pagpakahilom sa iyang pagkalambigit sa labing dakong eskandalo sa iyang pagkamananambal, si Dr. Philips Leo Arias nitingog na.  Apan di siyay nangunay pagpanalipod sa iyang kaugalingon.  Nanubag si Arias sa mga pasangil batok niya pinaagi sa iyang inahan ug sa iyang abogado.

            Ang iyang inahan emosyonal nga niasoy sa kabuotan sa iyang anak, nga mangaliya sa di pa mohimo og bisan unsang operasyon ug sa kadaghan sa kabos nga mga pasyente nga iyang natabangan.  Masaligan si Lily Arias nga kon pasultihon lang ang mga tawo kansang mga kinabuhi nahikap sa iyang anak, makumbinser ang mga Sugbuanon nga di makahimo si Dr. Arias pagbugalbugal sa iyang pasyente.

-o0o-

            Samtang ang abogado ni Arias, si Atty. Merlo Bagano, nipasumbingay nga ang iyang kliyente maoy napilian nga iduot sa mga imbestigador sa Vicente Sotto Memorial Medical Center (VSMMC) ug sa Department of Health (DOH).  Nahibung si Bagano nganong si Arias ra ang gitumbok nga pangu sa medical team nga niatiman sa pasyente niadtong Enero 3 ning tuiga.

            Sa iyang pakighinabi sa DYAB Abante Bisaya, si Bagano nipasabot nga si Dr. Arias ubos pa sa pagbansay-bansay sa VSMMC.  Isip resident surgeon, si Arias ubos pa sa superbisyon sa consultants.  Nitug-an si Bagano nga dunay consultants nga maoy nigiya nilang Arias ug kaubanan sa pagkuha sa body spray gikan sa lawas sa pasyente.

            Nagdumili pa hinuon si Bagano pagtug-an sa ngan sa consultant.  Apan nahimangod nga wa ilha sa DOH ang consultant.

-o0o-

            Giangkon ni Bagano nga way sinuwat nga pagtugot ang pasyente nga kuhaan og video ang operasyon.  Apan niinsistir siya nga "verbal" nga pagtugot ang gipasikaran sa documentation.  Ang kasayuran ni Bagano nisukwahi sa pangangkon sa pasyente nga napugos siya pagpirma og dokumento kay nauwaw sa kadaghan sa mga tawong nagbugalbugal niya sa operating room.

            Matod ni Bagano may video hinuon sila human sa operasyon nga nagpakita nga nisubli pag-uyon ang pasyente sa documentation.

-o0o-

Niinsistir si Bagano nga ang opisyal ug mas taas nga documentation sa operasyon pabiling gitago alang sa umaabot nga mga pagbansay-bansay.  Ug di maoy gi-upload sa YouTube.  Matod niya naklaro sa video nga takos ug mainampingon si Arias nga nikuha sa body spray.

Apan nganong gipasiritan man niya sa body spray ang pasyente ug ang mga nanan-aw?  Si Mrs. Arias niingon nga nasuko si Arias sa nagsabasaba nga mga nanan-aw ug busa iya silang giabog pinaagi sa pagpasirit.  Lahi ang gisulti ni Arias ngadto sa iyang abogado.  Matod ni Bagano tungod kadto sa naghingapin nga kalipay ni Arias nga nakuha dayon nila ang body spray nga wa na kinahanglana nga hiwaon pa ang pasyente.  Nga peligrong mosangpot sa gikahadlokang mga komplikasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 23, 2008

            ATRASO SA VSMMC

 

            Karong ginganlan na ang mga sakop sa medical team nga gipasanginlang nagbugalbugal sa ilang pasyente sa Vicente Sotto Memorial Medical Center (VSMMC), natapos bang ilang kalibotan?  Gisung ba sila ug gihasi sa mga Sugbuanon nga nasuko sa ilang pakauwaw?  Nahikawan na ba sa katungod pagpanalipod sa ilang kaugalingon gikan sa mga kasong kriminal ug administratiba nga ilang giatubang?

            Wa mahugno ang ilang kalibotan, wa sila sulnga ni hasia ug wa mawagtang ang ilang katungod pagpanubag sa mga pasangil batok nila.  Sa ato pa, way sukaranan ang panagana sa kadagkoan sa VSMMC ug DOH 7 sa paghingan nila.  Ang pagdumili paghingan nila, hangtod nga ang ulohang buhatan na sa DOH maoy nangisog pag-ila nila sa media, nakadugang lang hinuon sa pagduda nga nagsugod nang lapad nga tabonay ning maong kontrobersiya.

-o0o-

            Silang Dr. Philips Leo Arias, head surgeon; Dr. Angelo Linawagan, assistant surgeon; Dr. Max Joseph Montecillo, surgeon sa pikas operating room nga nangusyuso; Rosemarie Villareal, nursing attendant; ug Carmina Sapio, circulating nurse wa pa suspensoha sa VSMMC apan gitangtang na sa ilang naandang mga gimbuhaton gikan sa operating room.  Wa pa nganli ang 10 nila ka kaubanan apan gihulagway nang daan sa DOH nga pulos nursing interns.

            Si Health Secretary Francisco Duque III mao nay mohukom unsay tukmang silot nga ipahamtang batok nilang Arias ug kaubanan, kasab-an ba lang, o suspensuhon, o laksian gyod sa ilang lisensiya.  Sa pikas nga bahin, ang Ombudsman, Professional Regulations Commission (PRC), uban sa Board of Nursing (BON) ug Philippine Medical Association (PMA) naghimo sab sa buwag nilang pakisusi ug mahimong moluwat sab sa buwag nilang mga rekomendasyon.

-o0o-

            Ang kadagkoan sa VSMMC ug DOH 7 nihanig nang daan sa panalipod nilang Arias ug kaubanan:

·        Ang kalapasan naglambigit lang sa batasan, di medical malpractice;

·        Ang mga doktor ug nurses nasobrahan lang sa ilang kalipay pagkakuha na sa body spray gikan sa lawas sa pasyente nga wa silang kapugong sa pagsiyagit ug pagsaulog; ug

·        Bisan sa na-upload nga video sa YouTube, ug hangtod karon nga niulbo nang kontrobersiya, wa gyod nganli sa mga doktor ug nurses ug sa tambalanan ang pasyente.

-o0o-

            Ang labing lisod tubagon sa mga sinumbong mao ang kalangay nilang nakatul-id sa ilang kasaypanan.  Hangtod sa pagreklamo na sa biktima, kapin sa upat ka buwan human sa insidente, way bisan usa ka doktor ni nurse nga nagtagad pagpakighinabi sa ilang pasyente aron pagpasabot sa panghitabo.

            Nga mao say labing dakong atraso sa VSMMC.  Ang ilang pagyaka sa kaso bisan sibaw na kaayo ang eskandalo dihang nikatap na sa internet nagpakita unsa ra diay bili nga ilang gihatag sa mga katungod sa pasyente nga nalapas.  Ang ilang pagtago sa ilang mga kawani dihang nihudlat nang pasyente pagkiha nagbisto hain sila kapusta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 22, 2008

        BAHAW NGA KASO

 

        Naabtan og kapin sa tuig ang Ombudsman pagsusi sa mga ebidensiya sa makauuwaw nga overpricing sa deco lampposts sa niaging 12^th Asean Summit.  Ang gikahinaman nilang pagpasaka og mga kasong kriminal batok sa mga gilambigit sa anomaliya wa makatagbaw sa Sugbuanong mga magbubuhis nga gipul-an nag paabot kanus-a sila mokihol.  Kay di plunder ang kaso nga ilang gipasaka atubangan sa Sandiganbayan.

        Nga maayong balita alang nilang kanhi Mandaue City mayor Teddy Ouano, Lapulapu City Mayor Arturo Radaza, DPWH 7 Director Robert Lala ug laing 18 ka mga opisyal.  Kay samtang husayon ang kaso, makapiyansa sila alang sa temporaryo nilang kagawasan.  Makaluluoy hinuon ang mas gagmayng mga opisyal.  Kay mataktak sila sa katungdanan sa labing daling panahon.

-o0o-

        Napamatud-an sa mga imbestigador sa Ombudsman nga gipilupilo hangtod kanapu ka higayon ang presyo sa deco lampposts.  Ang labing dako og tulubagon mao si Ouano ug ang mga inhinyero sa Mandaue.  Kay nasakpan nga gikan nila ang program of works and estimates (POWE).  Nga giisip sa Ombudsman nga anomaluso.  Kay ang proyekto gigastohan man sa nasudnong kagamhanan.  Busa ang POWE maggikan unta sa DPWH.

        Ang eskandalo sa summit maoy gibasol nga hinungdan sa pagkapilde sa mga Ouano sa niaging piniliay.  Karong napasaka nang kaso sa Sandiganbayan, nanghinaot ang mga Mandauehanon nga mapatin-aw ni kanhi mayor Ouano nganong siyay nitumaw nga labing agresibong tigpasiugda pagduso sa deco lampposts.  Nga bisan ang DPWH nag-agad-agad na lang niya.

-o0o-

        Lahi nilang Cebu City Mayor Tomas Osmena, nga wa kapirma sa POWE ug busa wa maapil sa kaso, ug Radaza, nga nakapirma sa POWE maong naapil sa kaso, di na bag-o alang ni Ouano ang deco lampposts.  Kay sa wa pang summit, nagbutang na siya og deco lampposts sa tugkaran sa Mandaue City Hall.

        Nga, nakatag-an mo, gideklarar sab sa COA nga overpriced.  Apan pagmatuod nga way ngipon ang COA, gibungulbungolan lang ni Ouano ang ilang rekomendasyon.  Naapsan na lang sa kabubut-on sa mga Mandauehanon pagpalagpot sa ilang pamilya gikan sa City Hall.

-o0o-

        Ang kalit lang nga pag-abtik ni Ombudsman Merceditas Gutierrez pag-atiman sa mga kasong pagpangawkaw, nga dugay nang gilawalawaan sa iyang buhatan, natukma sa gipangandak ni Pres. Arroyo nga kamaisugon sa iyang kampanya batok sa pagpangawkaw.  Apan kasagaran sa mga gikiha gagmay rang isda.  Ug kon may "big fish" mang naapil, sama nilang kanhi DOJ secretary Hernando Perez, kanhi Paranaque City mayor Joey Marquez, Ouano ug Radaza, gihulagway sab nga mga "dried fish."

        Takulahaw lang tinuod nga nilihok ang Ombudsman sa NBN-ZTE scandal.  Apan hangtod karon wa pa gyod matandog si kanhi Comelec chairman Benjamin Abalos, bisan kon si Ched Chairman Romulo Neri ang namasangil niya.  Ug labaw nang wa pa gyod mahikap ang bana ni Arroyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 21, 2008

          PARI UG DOKTOR

     Usa sa labing makahuloganon nga bahin sa labing unang pagduaw sa Santo Papa, Benedict XVI, sa Estados Unidos mao ang iyang pakig-atubang sa mga bata ug mga babaye nga biktima sa pagpanlugos ug pagabuso sa mga paring Katoliko.  Wa mahitabo ang gikahadlokang pagtulisok sa mga biktima ug sa ilang mga pamilya sa pangu sa simbahan.  Bisan ang labing masuk-anon nila wa kaandam sa iyang talagsaong kaaghop ug kamapaubsanon.
     Ang Santo Papa niangkon og responsibilidad ug nangayo og pasaylo sa pangabuso sa iyang kaparian.  Nikumpisal sab siya nga nasayop silang kadagkoan sa Simbahang Katoliko sa pagdumili pagtabang gilayon, hinunoa nangiyugpos lang ug sa pipila ka mga kaso nakigbatok pa gani, sa mga biktima sa makauuwaw nga pagpahimus sa sotana.

          -o0o-

     Lahi kaayo ang gipakita sa Santo Papa kon itandi sa gihimo sa mas ubos nga mga opisyal sa simbahan mahitungod sa mga eskandalo sa kaparian:  Dinhi sa ato, nagdumili gani ang kadagkoan pagpakig-atubang ug pagpaminaw sa mga biktima.  Tungod lang kay mas una silang nidangop sa mga sakop sa media.
     Inay motabang pagpatigbabaw sa kaangayan, gipasagdan sa kadagkoan sa simbahan ang ubang mga parokyano pagpanghimaraot,  pagbugalbugal ug pagpalayas sa mga biktima ug sa ilang mga pamilya.  Kansang bugtong mga atraso mao lang ang maisugong pagbarug batok sa pagpanamastamas.  Ug sayop nga pagtuo nga ang mga haligi sa simbahan di mangahas sa pagtabon sa kamatuoran.  Ni sa pagdapig sa mga pari nga way pupanagana nga niyatak sa ilang mga lagda.

         -o0o-

     Kon wa pa mong kabantay, managsama ang sukaranan sa simbahan ug sa Vicente Sotto Memorial Medical Center (VSMMC) paglingiw sa mga
eskandalo sa ilang mga sakop.  Ang kanihit sa mga doktor, sa kaso sa VSMMC, ug ang kanihit sa mga pari, sa bahin sa Simbahang Katoliko.
     Managsama ang binuang nilang pagpamugos.  Nga mas daghang mga pasyente nga mangaayo kay sa mga nangadaot kon magpadayon ang mga doktor sa pagpanambal.  Ug nga mas daghan pang mga kalag ang.maluwas kay sa mga nabudhian kon magpadayon ang mga pari pagduma sa ilang mga parokya.

         -o0o-

     Ang ilang pagdupa sa pipila ka mga sakop nga nagbinuang nisangpot sa mas dakong kapildehan.  Di lang kay naduhig ang kinabag-an nga nagbinuotan.  Naangin pa gyod ang kinatibuk-ang kahugpongan.
     Ang mga tambalanan sa VSMMC napiang tungod sa nagkadaghang mga doktor nga way pupanagana nga nibiya sa propesyon.  Ang Simbahang Katoliko, gawas sa mga diyosesis sa Estados Unidos nga nabangkarota sa pagbayad sa dagkong danyos sa mga biktima sa pangabuso sa kaparian, nabalaka na tungod sa makapa-alarma nga pagtidlom sa gidaghanon sa mga seminarista di lang sa Estados Unidos, Uropa ug sa ubang kanasuran.  Kon dili apil na sa Pilipinas.  Nga giila unta nga maoy duyan sa Kristiyanismo sa Asya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 20, 2008

       SANGIT ILANG LUSOT

 

       Binuang ang sangpotanan sa imbestigasyon sa Vicente Sotto Memorial Medical Center (VSMMC) sa pagbugalbugal sa ilang mga doktor ug nurses sa usa sa mga pasyente nga ilang gi-operahan niadtong Enero 3 karong tuiga.  Tuguting akong sublion ang labing salawayon nga mga rekomendasyon sa mga imbestigador:

·        Upat ka doktor ang nahilambigit apan tulo ray silotan, ang usa pasidan-an lang;

·        Upat ka nurses ang nakaapil sa bugalbugal apan usa ray silotan, ang tulo pasidan-an lang; ug

·        Ang mga doktor ug nurse nga napamatud-ang sad-an angay untang silotan apan di lang silotan kay:

o       30 ka adlaw ray labing bug-at nga silot nga ikapahamtang sa VSMMC;

o       Magpaabot na lang sa imbestigasyon sa DOH ug Ombudsman;

o       Daghan nang mga doktor ang nag-nurse; ug

o       Wa pa matino kon ang nireklamo mao ba gyod ang pasyente nga gibugalbugalan.

-o0o-

        Nganong managlahi man ang silot sa mga doktor ug nurses nga niapil sa pagbugalbugal sa pasyente?  Gipasikad ba sa gikusgon sa ilang suliyaw, sa gitas-on sa ilang katawa, sa kahait sa ilang mga insulto, sa kabantang sa mga hulagway nga nakuha, o sa gidaghanon sa pagsubli-subli pagpasa sa video ngadto sa cellphones sa ilang kaubanan, kaparyentehan ug kahigalaan nga gipaibog kay wa katambong?

        Angay man diay kahang silotan ang mga napamatud-ang sad-an, nganong gibasol pa man ang hukom sa nagkadaghang mga doktor pagbiya sa ilang propesyon tungod sa mas dakong kita sa nursing?  Ug nganong gisamotan pa man hinuon pagnudnod ang pasyenteng nireklamo pinaagi sa pagpasumbingay nga namakak siya?

        Tinuod nga ang DOH ug Ombudsman naghimo pa sa ilang pakisusi.  Apan di ning kapugong sa VSMMC pagpahamtang na sa pasiunang silot sa mga doktor ug nurses.  Bisan aron pagpapas na lang sa pagduda nga giyak-an nila ang kaso sud sa kapin sa upat ka buwan, sa wa pa moreklamo ang biktima.

-o0o-

        Mangahas ko pagpangagpas nganong nakaako ang kadagkoan sa VSMMC pagsurambaw sa pakisusi sa makauuwawng kalapasan sa ilang mga sakop:  Nagtuo nga makalingkawas sila gikan sa bulilyaso.

        Mao ni hinungdan nga nagpaabot silag siyam-siyam una mokihol.  Mao ni nakababag nila pagduol sa biktima aron mapangutana ug makatabang sa imbestigasyon.  Ug aron mapangayoan og pasaylo sa eskandalo.

-o0o-

        Gawas sa gikaintapang pagtinabonay sa mga doktor sa ilang mga bulilyaso, nahadlok kong na-influencia sang kadagkoan sa VSMMC sa mga palusot sa mga politiko.  Bisan nasakpan nang nanikas ug nangawat, di gihapon magpapuli kay kawatan sang mga kaatbang ug mas kahadlokan pang mga mopuli.

        Apan samtang natakdan na sa kagaw sa papating, ang mga doktor wa mapiski sa gahom pagsalikway sa balaod.  Mahimo ganing maoy sampolan sa mga politiko aron pagmatuod nga, bisan sa ilang kakurakot, makahimo pa diay sila pagpatuman sa balaod.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com