Arangkada of Leo Lastimosa for March 1, 2009

                        GABII UBANG GWEN

 

            Bisan patay na, si Noy Emil Rizada Jr. dakog natabang pagtapok sa mga magsisibya nga nitambong sa kuwentada sa CICC ni Gobernador Gwen Garcia niadtong Huwebes sa gabii.  Mayoriya sa akong kaubanan—silang KBP Cebu Chairman Carlo Dugaduga sa Aksyon Radyo, KBP Cebu Executive Vice Chairman Ruphil Banuc sa DYHP ug Bobby Nalzaro sa DYSS—nanambong sa misa requiem dayong cremate sa patayng lawas ni Noy Emil.  Didto sa Sacred Heart Church, dihang nakabiya nang ubang nanimba, nagkasabot ming upat nga magkuyog sa Kapitolyo.

            Ang ikalima namong kauban, si Choy Torralba sa DYRF, maoy una nakong gitawgan ug gipatabang pagpangitag magsisibya nga makasabot sa technicalities sa bidding documents sa CICC nga among gipangayo.

-o0o-

            Gipahibawo kong Capitol Consultant Rory Jon Sepulveda nga magsugod ang kuwentada sa alas-5:45 sa hapon niadtong Huwebes.  Apan nihangyo kong alas-6:30 sa gabii na lang kay magbalita pa ming Bobby nianang orasa ug si Carlo maggikan pa sa Talisay City.

            Nagsabot ming lima nga mag-abot sa canteen sa IBP building.  Unang niabot si Choy, dayon ako ug si Bobby.  Niwarawara mi sa surveillance camera ni Byron Garcia atbang sa IBP building sa wa pa manglakaw padung sa buhatan ni Gobernador Gwen Garcia.  Silang Carlo ug Ruphil nag-abot sa coffee shop duol sa Kapitolyo ug nakaapas dihang nakasud na mi sa session hall ug nakugang na sa kadaghan diay sa ubang mga dinapit nga klarong taudtaod nang naghuwat namo.

-o0o-

            May mga ngan sa tungod sa mga lingkoranan sa session hall.  Akong ngan ang gibutang sa labing duol nga lingkoranan ni Garcia, dayon ang ngan ni Carlo.  Apan kay kami mang Bobby ang nagkadungan paglingkod, gibalhin niyang kang Carlo ug kami nay nagtapad.  Sa among atbang, silang Maning Guanzon ug Willy Te, arkitekto ug kontraktor sa CICC.

            Way mga ngan alang sa ubang dinapit.  "Board Members" sa mga sakop sa Sangguniang Panlalawigan, "Department Heads" sa mga sakop sa bids and awards committee ug "Contractors" ug "Suppliers" sa nahibiling mga lingkoranan.

-o0o-

            Tungod sa kanindot pagkapatik sa among ngan ubos sa selyo sa Kapitolyo, gibolsa ni Bobby ang iya ug giawhag ko niya pagkuha sab sa ako.  Si Garcia nisugyot nga himuon to namong "remembrance."  Ang kamahigalaon sa mga pangutana ug ang kabukas ni Garcia nga nanubag natugaw hinuon dihang nisugyot si Choy nga mag-uli na silang Garcia ug Cebu City Mayor Tomas Osmena.  Niaslom ang dagway ni Garcia ug nitataw nga wa kinahanglanang panag-uli nilang Osmena sa paglambo sa lalawigan.

            Apan wa tong kapugong niya pagdapit namo sa iyang buhatan.  Nagpahulagway ming lima uban niya.  Naghisgot siyang dapiton mi sa sunod niyang lakaw sa weekend.  Nisaad mi pagkuyog kon wa mi kabilinggan.  Motuman mi sa among saad.  Hinaot tumanon sang Garcia ang pasalig nga ihatag namong tanang dokumento sa CICC.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 28, 2009

              DOKUMENTO SA CICC

 

            Akong labing dakong kahadlok samtang nagkaduol ko sa Kapitolyo niadtong Huwebes sa gabii, aron pagtambong sa gisaad ni Gobernador Gwen Garcia nga kuwentada sa CICC, mao nga (1) igo lang mi niyang patan-awon sa iyang powerpoint presentation; (2) igo lang mi niya pakit-on sa nagbundo nga mga dokumento; apan (3) di gihapon siya mohatag og kopya sa dugay nang gipangayo nga bidding documents sa CICC.

            Ug natinuod ang akong kahadlok. Nalabwan pa.  Inay sa buhatan ni Garcia, nga maoy akong nasabtan sa ilang pagdapit, gipahigayong kalihokan sa session hall sa Sangguniang Panlalawigan.  Unsaon pagtunhay sa kuwentada ug unsaon namo pagsal-ot og pangutana atubangan sa daghang dinapit?

-o0o-

            Dihang gipaila nang mga dinapit, ang akong kabalaka napulihan sa pagdayeg.  Di diay si bisan kinsa ray gipatambong.  Among mga kaatubang pulos diay may kalambigitan sa pagtukod sa CICC—kontraktor, arkitekto, suppliers, mga sakop sa bids and awards committee ug board members.  Makapatuyang diaymig pangutana.

            Apan inanayng nibalik ang orihinal nakong kahadlok.  Labihang taasa sa powerpoint presentation ni Garcia.  Nagmata ko sukad sa alas-4 sa kadlawon, unsaon na lang kon magsugod nag panghuy-ab ug maglisod na pagbuka sa akong mga mata?  Bugtong nakahingilin sa akong duka maong kamadanihon sa mga dokumento nga nagbundo sa lamesa sa atubangan.  Nakapait kay di kong kabarug paglili sa mga dokumento samtang nagsulti pa si Garcia.

-o0o-

            Nagkalawom nang kagabhion ug wa pay tilimad-on nga kahatagan mig kopya sa mga dokumento.  Ang bugtong gipasalig ni Capitol Consultan Rory Jon Sepulveda mao nga hatagan mig soft copy sa powerpoint presentation. Maayo na lang kay nakada ko sa nipis kaayong USB sa akong pitaka.  Apan ang bidding documents maoy among tuyo.

            Nahuwasan ko dihang dayong human sa open forum, nimando si Garcia ni Provincial Administrator Eduardo Habin nga hatagan ko og kopya sa COA report ug sa tanang dokumento sa CICC, apil nang bidding documents kon ganahan gyod ko.  Nipasidaan hinuon si Sepulveda nga mobayad ko sa photocopying machine.

-o0o-

            Tuod man, sayo ganinang buntag niadto dayon sa buhatan ni Habin si Edison delos Angeles sa DYAB Radyo Patrol.  Nagpabilin si Edison sa Kapitolyo sud sa pila ka takna pagtabuktabok sa mga buhatan nga nanghatag og kopya sa mga dokumento sa CICC.

            Samtang nagsuwat ko ini, gipasaligan kong Edison nga baga ang mga dokumentong akong basahunon.  Di kong kapasalig nga makasabot nilang tanan.  Maong nagkinahanglan ko sa tabang sa mga eksperto—mga inhinyero, arkitekto ug kontraktor.  Apil nang Cris Saavedra, nga maoy labing unang ni-detalye sa mga pasangil nga gilaktod ang pag-usab ang desinyo, way klarong subasta, gibuakbuak ang mga kontrata ug overpriced ang CICC.  Apan wa pa ihatag ang bidding documents.  Sa Martes pa kuno mahuman pagkopya.  Hinaot kabutangan nag kinutoban ang pagpaabot sa Sugbuanong mga magbubuhis.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 27, 2009

              NABAWO SA PVAO

 

            Nagkapuliki ang kadagkoan sa PVAO (Philippine Veterans Affairs Office) pag-atiman sa kaliboan ka mga beterano sa ikaduhang gubat sa kalibotan.  Nga nagpanon paghikay sa mga panginahanglan sa ilang mga benepisyo gikan sa Estados Unidos.  Duha ray kawani sa rehiyonal nga buhatan sa Central Visayas nga nagbase sa Kampo Lapulapu sa Apas, Dakbayan sa Sugbo.  May PVAO sa ubang lalawigan sa rehiyon apan tagsa ray kawani.

            Inay tungluhon ang pagkarakara nga nisangpot sa kayagaw ug way kinutobang kahasol sa mga beterano, angayng tabangan nato ang PVAO.  Bisan mao na lang ni atong tampo pagpasalamat sa dako nilang sakripisyo sa ikaduhang gubat sa kalibotan.

-o0o-

            Inay magpunsisok ang tanang mga beterano sa Sugbo, Bohol, Siquijor ug Negros Oriental sa usa lang ka dapit, nganong di man ikatag ngadto sa mga lalawigan?  O sa mga dakbayan ug kalungsoran?  Ug nganong siging-sigingon mang mga beterano og pipila lang ka adlaw nga usa ka tuig pa man ang lugway sa pagkuha sa ilang mga benepisyo?

            Ang PVAO, kon nagtuman sa ilang gimbuhaton, maoy labing nahibawo pila ka beterano ang makadawat sa gisaad ni US President Barack Obama nga tunga sa milyon ka pesos, hain mahimutang ug unsay kahimtang sa ilang panglawas.  Ang PVAO untay nasuhito nga di makiangayon alang sa mga beterano nga palatason sa kadagatan ug kalungsoran aron hatagan og papel (nga mahimo ra untang ipada sa ilang kabalayan), ug pasagdang way kapuy-an samtang nagpaabot nga mahinabi sa US Department of Veterans Affairs.

-o0o-

            Ang DSWD ug Eruf niabag na sa PVAO.  Unsa may gipaabot sa uban:

·        Kanus-a mang City Hall ug Kapitolyo magtukod dormitoryo nga kapahuwayan sa mga beterano?;

·        Kanus-a mang mga kompaniya sa telepono modugang sa nagmingaw nga usa ra ka linya sa telepono sa PVAO?;

·        Kanus-a magsugod ang mga boluntaryo paghatag og tubig ug pagkaon sa nagpunsisok nga mga beterano?;

·        Kanus-a man moboluntaryong camera clubs pagletrato sa mga beterano sa kalungsoran tapad sa labing bag-ong hulad sa nasudnong pamantalaan aron pagmatuod nga buhi pa sila?

-o0o-

            Aron di madugangan ang kahuot sa mga beterano sa mga buhatan sa PVAO, gipasabot sa Amerikanhong kagamhanan nga di sila kinahanglang moatubang pagkuha sa ilang mga benepisyo:

·        Mahimo rang ipada sa koreyo ang application forms ngadto sa U.S. Department of Veterans Affairs, 1131 Roxas Blvd., 0930 Manila, Philippines;

·        Mahimo rang motawag sa 1 800 1888 5252 nga way bayad; ug

·        Mahimo sang mo-email sa https://iris.va.gov.

            Ang paghikay sa claims way bayad.  Busa palihug pagbantay sa mga mapahimuslanon ug mga mangingilad.  Ang bisan unsang pangutana mahitungod sa mga benepisyo ug sa mga panginahanglan matubag ra pinaagi sa mga paagi nga nalista sa ibabaw, nga di kinahanglang moadto sa PVAO, nga utrong di andam pagtabang nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 26, 2009

              TUGON NI NOY EMIL

 

            Dihang gipatawag kong Noy Emil Rizada Jr. sa iyang lawak sa tambalanan pila ka buwan nang nilabay, nanagana ko pagpakigkita niya.  Akong nahibaw-an nga lisod nang iyang kahimtang (unsa may akong mahimo?) ug maglugos na siya pagginhawa (magkasulti pa kaha mi?).  Kon simbako mosamot ang iyang kahimtang samtang magsulti mi, di kaha nga ako na hinuoy basulon sa iyang pamilya?

            Apan gipasidan-an ko sa mga nag-una sa industriya nga way makabalibad ni Noy Emil.  Pagsud nako sa iyang pribadong lawak, akong nahibaw-an ngano.  Napatawag na diay niyang kauban namong mga magsisibya.  Gawas nga nakalahutay sa pakigsulti nila, si Noy Emil sama sa naandan andam sa iyang mga igsusulti.

-o0o-

            Sa larinong tingog, iya kong gipasaligan nga andam na sa nag-ung-ong nga kamatayon.  Ang bisan unsang lama sa akong pagduda napapas sa kahingpit sa iyang pangandam:

·        Nabahin nang kabtangan ngadto sa tanang mahibiling mga sakop sa ilang pamilya (pag-abot gani nako, nanugo siya pinaagi sa telepono asa ibutang ang kuwarta alang sa labing dako ug luwas nga tubo);

·        Nasuwat nang mga tugon unsay himuon kon makabsan na siya sa ginhawa—unsay ipasul-ob niya ug sa iyang asawa ug mga anak; tulo ka adlaw rang haya; kinsay mga pari nga momisa ug kinsa nila ang mowali; ug nga sunugon ang iyang lawas.

-o0o-

            Nibaskog si Noy Emil ug nakagawas sa tambalanan pila ka adlaw human sa among panagsulti.  Gani, nakatambong pa sa ika-50 nga sumad sa ilang kasal ni Ma'am Rose.  Nakadawat pa gani kog text messages niya pagtimang sa mga isyu nga akong natuki sa radyo ug pagpahibawo sa mga tigom sa Curta (Cebu United Radio and Television Artists) nga iyang gipangulohan uban ni Edgar Gutierrez.

            Niadtong Sabado sa gabii, si Ma'am Rose gisigehag patawag ni Noy Emil, nga nagsige rag hikap sa iyang kamot.  Pagka kadlawon sa Sabado, gipatawag ni Noy Emil ang surveyor paghusay sa utlanan sa ilang yuta, "sa di pa aprobahan ang iyang visa sa Department of Heavenly Affairs."

-o0o-

            Human sa iyang pamahaw nga pospas, si Noy Emil nagsige nag sangpit sa mga ngan sa iyang mga kaila nga nitaliwan na sa laing kalibotan.  Nituaw siya og "Pit Senyor" kay nagkadaghan nang ilang mga bisita.  Pasado alas-8 sa buntag dihang nananghid siyang matug na.

            Ug nihunong pagpitik ang iyang pulso.  Natuman ang iyang hangyo nga di lang unta siya maglisod sa iyang pagbiya.  Tuod man, gihaya siya sud sa tulo ka adlaw, gimisahan sa wa pang cremation gahapon sa hapon ug misahan matag alas-6 sa gabii hangtod mahingpit ang novena sa Daughters of Saint Paul.  Tanan agad sa iyang mga tugon.  Laing tugon niyang natuman:  Way necrological services kay, niya pa, "duna unyay magpatakag sulti, di na kong kakurihir."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 25, 2009

              TILOK SA KRISIS

 

            Di ikahibung nga mingaw pa sa tirana ang tubag sa katawhan sa pagbutyag na sa kagamhanan ni Presidente Arroyo, human sa pila ka buwan nga pagtagutago, sa mga detalye sa P330 bilyones nga stimulus package batok sa kalibotanong krisis sa ekonomiya:

·        P160 bilyones nga dugang gahin alang sa mga programa ug mga proyekto karong tuiga;

·        P40 bilyones sa iuli nga buhis ngadto sa mga korporasyon ug mga indibiduwal;

·        P100 bilyones sa mga institusyon sa panalapi sa kagamhanan ug pribadong sektor; ug

·        P30 bilyones sa kasamtangang dugang mga benepisyo sa mga sakop sa SSS, GSIS ug PhilHealth.

-o0o-

            Kay may sukaranan ang pasangil sa nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban:  Kasagaran sa giwarawara sa Malakanyang karaan na diay nga mga gahin ug bahaw na nga mga programa:

·        Ang P160 bilyones di bag-ong gahin kon dili mao ra ang usbaw sa budget karong tuiga kon itandi sa nasudnong gahin sa 2008; ug

·        Ang P40 bilyones nga iuli nga buhis sa mga korporasyon ug mga indibiduwal di sab bag-o, naaprobahan na sa mga senador ug mga kongresista sa tungatunga pa sa niaging tuig.

Samtang ang ubang gahin wa pay mga detalye unsaon pagpatuman.  Ug kon duna man, pulos pagpangopya sa karaang mga proyekto, nga mas nabantog sa pangurakot kay sa pagtabang.

-o0o-

            Dunay tulo ka dagkong buslot ang pagdugang ni Pres. Arroyo og binilyon ka pesos aron ipanghatag isip subsidiya ug tampo sa nagkalisudlisod nga mga sakop sa populasyon:

·        Una, di ni makamugna og bag-ong kahigayonan sa trabaho, nga maoy labing gikinahanglan sa pagpatuyhad sa ekonomiya atubangan sa krisis;

·        Ikaduha, ang gahin hukas sa bisan unsang panalipod ug busa ampay nga hilabtan sa mga balhibuon og kamot; ug

·        Ikatulo, ug labing mahinungdanan, kon ang nangaging susamang mga proyekto ang tan-awon, way garantiya nga makaabot ang mga hinabang ngadto sa labing nagkinahanglan.

-o0o-

            Labing lig-ong timaan nga way tinguha si Arroyo pagpanalipod sa katawhan gikan sa krisis maong kapakyas pagpalambo sa batakang mga pangalagad ug pagpamugos sa Evat:

·        Gisalikway niyang awhag sa mga eksperto paggahin og dugang P205 bilyones alang sa edukasyon;

·        Gibasura sab niyang sugyot nga dugangan og P36 bilyones alang sa kahimsog; ug

·        Gibalibaran ang makiangayong awhag pagtangtang sa Evat sa mga produkto sa pagkaon nga maoy gipaingnan sa labing dakong bahin (2/3) sa kita sa mga kabos.

             Kon wa pa mong kabantay, ang pamunoang Arroyo mas nalinga sa pagpagawal kay sa pagsagang sa krisis.  Gipamugos lang gihapong panghambog nga ang Pilipinas maoy labing andam ug maoy labing gamay og kadaot sa krisis.  May sukaranang kahadlok nga ang krisis gamiton lang sa mga kukhan pagtilok sa wa pa nila makawat.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 24, 2009

              SAYON NGA SULBAD

 

            Once more with feeling, ug mas nabantang pa tungod sa kalibotanong krisis sa ekonomiya, nabisto na sang katakos sa kagamhanang Arroyo pagpangita sa labing sayon nga paagi pagsulbad sa ka way trabaho—ang pag-usab sa kahulogan sa suliran:

·        Ang mga way trabaho nga nangitag trabaho di maisip nga way trabaho kay trabaho mang pagpangitag trabaho;

·        Ang mga way trabaho nga wa mangitag trabaho tungod sa kakapoy ug sa pagtuo nga way masudlang trabaho di maisip nga way trabaho kay di man ganahang motrabaho;

·        Ang mga way trabahong nangaplay di maisip nga way trabaho kay may kahigayonang makatrabaho; ug

·        Ang mga way trabaho tungod sa sakit o katalagman di maisip nga way trabaho kay kasamtangan lang ang kakulian.

-o0o-

            Samang "formula" ang gigamit ni Arroyo pagsulbad sa kakuwang sa mga lawak saringan sa mga tulonghaan sa kagamhanan sa tibuok nasud:

·        Way kakuwang sa mga lawak saringan, nasobrahan lang ang tinguha sa mga ginikanan pagpatungha sa ilang mga anak;

·        Way kakuwang sa mga lawak saringan, nasobrahan lang ang tinguha sa mga bata pagtungha; ug

·        Way kakuwang sa mga lawak saringan, nagmalampuson lang ang kagamhanan pagkumbinser sa mga tinun-an ug mga ginikanan nga ang edukasyon maoy makahaw-as nila gikan sa kalisod.

Aron pagmatuod sa iyang determinasyon pagpatigbabaw sa bag-ong panghunahuna, gipalagpot ni Arroyo ang kalihim sa edukasyon nga wa dayon mosagop sa iyang "makinaadmanong paagi" pagsulba sa suliran.

-o0o-

            Kinsay makapugong ni Arroyo paggamit sa samang "makinaadmanong paagi" pagsulbad sa suliran sa kagutom?

·        Ang mga gutom nga nangita og pagkaon di maisip nga gutom kay ang pagpangita og pagkaon makapalambo sa ilang kakugi ug makabusog sa ilang diwa;

·        Ang mga gutom nga wa mangita og pagkaon di maisip nga gutom kay ang pagtahan sa kagutom usa ka dalayegon nga mithi sa hingpit nga pagdawat sa kabubut-on sa Labawng Makagagahom; ug

·        Ang mga gigutom kay nawad-an og panginabuhi, o tungod sa sakit ug katalagman, di gutom kay igo lang nahiagom og pagsuway sa iyang pagsalig sa kaugalingon ug kahugot sa iyang pagtuo.

-o0o-

            Sa pikas bahin, nakamugnag tinuod nga mga trabaho ang local ug overseas job fair sa Munisipyo sa Liloan, DMDP Cebu City, Dole 7, DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu:  Sa 4,127 ka rehistradong aplikante niadtong Sabado, 457 ang HOTS (hired on the spot) sa local employers ug 196 ang HOTS sa overseas placement agencies.

            Karong Sabado, turno sa Sibonga ang pagpahigayon og kalihokan pagpanalipod sa mga molupyo sa lungsod ug kasilinganang mga dapit gikan sa krisis:  Local ug Overseas Job Fair; One-Stop Shop sa mga pangalagad sa kagamhanan; Medical ug Dental Mission; ug Agro-Fair sa labing baratong mga abot sa umahan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 23, 2009

              WAY TINAGOAN

 

            Gipahibawo ko sa buhatan ni Gobernador Gwen Garcia nga iya na kong hatagan karong semanaha og kopya sa bidding documents sa Cebu International Convention Center (CICC).  Nga usa sa iyang gisaad dihang nagkasulti mi atubangan ni RTC Judge Geraldine Faith Econg sa niaging semana.  Pipila ka gutlo sa wa pa ibasura sa hukmanan ang usa sa tulo ka kasong libelo nga gipasaka ni Garcia batok nako.

            Ang abogado ni Garcia nisugyot nga magda ko og mga kauban sa akong pag-adto sa iyang buhatan sa Kapitolyo karong Huwebes.  Manghangyo ko sa presidente sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP) Cebu Chapter, Carlo Dugaduga sa Aksyon Radyo, kon makahigayon ba siya.

-o0o-

            Akong gihangop ang kahigayonan nga may mga kauban ko pag-adto sa buhatan ni Garcia.  Aron nga di na ko dudahan nga nisud og tinagoan nga kasabutan uban niya.  Nahasol ko nga hangtod karon duna pay nagduda, pipila nila ang tinahud nako nga kaubanan sa media, nga napalit na ko sa Kapitolyo maong niuyon si Garcia nga taktakon ang kaso sa way paghusay sa merito.

            Atol sa tunga sa takna namong panagsulti sa lawak ni Judge Econg, nagkauyon mi si Garcia nga ang wa namo pagsinabtanay maoy hinungdan sa nasobrahan ra sa kasagunson ug kakusganon nakong pagsaway sa iyang kapakyas paghatag og kuwentada sa CICC ug sa pagpasaka niya sa kasong kriminal batok nako.

-o0o-

            Wa moawhag si Garcia nga mangayo ko og pasaylo niya.  Ni moawhag nga bakwion ang akong mga pasangil batok niya.  Ang akong nasabtan mao nga inay maggapos siya sa pagtambong sa umaabot nga mga husay sa kaso, palabihon niya nga makatingob sa mas mahinungdanon niyang mga gimbuhaton isip tagduma sa lalawigan sa Sugbo.

            Nahuwasan ko sa pagpili ni Garcia pagdis-og sa unahan.  Sa way paggamit sa kinatibuk-ang gahom sa iyang buhatan paggukod nako.  Akoy unang mokumpisal ninyo nga di sayon kon batokan ka sa labing dakong opisyal sa Kapitolyo.

-o0o-

            Wa hinuon ni magpasabot nga motalaw na ko.  Wa ni magpasabot nga magyangu-yango na lang ko.  Sa pikas nga bahin, kon tumanon ang iyang mga saad, di na kong kapangugat nga gihikawan sa kahigayonan pagpangutana giunsa paggasto ang buhis sa mga Sugbuanon alang sa CICC ug ubang mga transaksiyon.

            Apan kon, simbako, layo ra to, tabukon og pito ka lawod, magdumili si Garcia paghatag sa bidding documents sa CICC ug mobalibad pagpanubag sa mga pangutana nako ug sa ubang mga sakop sa media, mopadayon ko pagpanghimaraot sa iyang pagyatak sa labing batakang katungod sa katawhan pagpakisayod.  Ug kon mokiha na sab siya, nga iyang katungod, o mopasiugda og ubang mas kusganong mga lakang, nga mahimo niya tungod sa kadako sa iyang gahom, andam gihapon ko nga moatubang ug mosukol niya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 22, 2009

              GITIB SA KINABUHI

 

            ABS-CBN Garden—Duna koy pait nga nahibaw-an sa anapog sukad sa paglusad namo sa Kapamilya Backyard Gardening Project sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex.  Bisan unsaon namo siyag bugwal, kay ang anapog usa sa man sa mga sangkap sa paghimog semento, mogahi ra gihapon pagbalik kon mauwanan.

            Mao diayng nagtuhoy lang ang una namong mga tanom.  Sa wa pa mi magtagad pagkat-on sa pagpasusi sa kalidad sa yuta.  Mga tawong ug okra labihang daota.  Nga mangalaya na mao pa gani pagpamunga.  Salamat sa mga eksperto sa agrikultura gikan sa kagamhanan ug pribadong sektor nga naluoy namo, mapuslan pa diayng among yuta ginamit ang organic fertilizer.

-o0o-

            Karon tambok nang among mga tamatis, tawong, petsay ug sangig.  Ang mga lawngon gikan sa Cebu City Agriculture Office ug Cebu Provincial Agriculture Office.  Nahasol hinuon mi sa mga dahon sa petsay nga nangabuslot.  Nagpalaban mig tubig nga may sabon iglalaba, agad sa tambag sa mga sakop sa Cebu City Federation of Farmers.  Naglaraw sab ming mogamit og siling kulikot.  Apan nipasabot ang taga Kapitolyo nga unya na mi mabalaka kon maapil nag kabuslot ang mga udlot.

            Nakahimo na sab mig duha ka gagmayng seed beds.  Kansang yuta gipalapwaan una sa taga Kapitolyo sa wa pa namo luyongi og mga binhi gikan sa East West Seeds.  Mahinamon ming nagpaabot sa paggitib sa labing unang mga tilimad-on sa kinabuhi.

-o0o-

            Budlay ang pagpananom.  Apan ang kinaiyahan dunay iyang kaugalingong paagi pagpasalig nga di mausik ang imong kahago.  Daghang salamat sab sa mga tigpaminaw sa DYAB Abante Bisaya nga nag-una namo pagtikad sa gagmay nilang mga luna.  Wa mohikaw sa ilang kasinatian ni naghinakog sa pagpatilaw namo sa buhong nilang ani.

            Uban sa way pag-awop nga kadasig sa among kaubanang kawani sa ABS-CBN Cebu, masaligon kong matiwas gyod namo pagtikad ang kinatibuk-ang luna.  Apil nang labing suok nga napuno pa ron sa mga basura.  Bahalag hinay-hinay.  Basta kanunay.

-o0o-

            Hinaot wa pa mo pul-i og tabang namo.  Kay mamarayeg na sab mi.  Nahurot nang organic fertilizer nga hinatag sa Kapitolyo, City Hall ug Gawad Kalinga.  Apan mauwaw na ming mangayo.  Kinsay makatultol namo sa tighimog vermicast nga makabungat og labing makiangayong presyo?

Timan-i nga ang tumong sa proyekto maong pagdasig sa katawhan sa pagpananom batok sa kalibotanong krisis.  Di makatabang namo, ug nila, kon kanunay lang hatagan og hungitan sa tanang sangkap ug teknolohiya.  Mas makaayo alang sa tanang hingtungdan kon tugotan sab ming motakilid paggasto, mokupay sa kaging nga anapog aron kapulihan og mas tambok nga yuta, motapok sa layang dahon, sanga ug ubang biya aron madugta duol sa mga tanom ug mobuhi og mga wati ug bacteria nga motabang paghimo sa among kaugalingong organic fertilizer.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 21, 2009

              GIPALAWAY ANG SUGBO

 

            Kalain sa LTFRB.  Nimando man tuod og 50 sentabos nga laslas sa plitehan sa PUJs apan sa Metro Manila ug sa Luzon ra.  Nganong wa may apil ang Sugbo?  Bohol?  Siquijor?  Negros Oriental?  Leyte?  Ug ubang mga lalawigan sa Kabisay-an ug Mindanao?

            Ang mga pasahero ba lang diay sa Luzon ang nagkalisudlisod?  Sila ra ba diay ang nagkinahanglan og tabang gikan sa kagamhanan?  Sila ra ba diay ang angayng hatagan sa tukmang bahin sa dakong tidlom sa presyo sa lana dinhi sa ato?  Ug sa mas dakong tidlom sa merkado sa kalibotan?

Sama sa naandan, magsugod ug matapos ba lang diay gihapon ang Pilipinas sa Luzon?

-o0o-

            Kon ang sukaranan sa paglaslas sa plitehan mao ang dakong pagtidlom sa presyo sa lana, maapil unta ang Sugbo, Kabisay-an ug Mindanao.  Kay sama sa gasoline stations sa Metro Manila ug Luzon, nius-os man sab ang presyo sa krudo ug LPG dinhi sa ato.  Gawas lang kon napahimus sila sa Luzon og mas dakong laslas sa presyo sa lana maong, sama sa naandan, gipalaway na lang sab ta nila?

            Kon di ang pagtidlom sa presyo sa lana, unsa man diay sukaranan sa pasiunang 50 sentabos nga laslas sa plitehan nga gimando sa LTFRB sugod karong Lunes?  Tungod ba lang kay ang transport groups sa Metro Manila maoy nakauna og papogi pagtanyag paglaslas sa ilang plitehan niadtong Valentine's Day?

-o0o-

            Dakong bakak ang pangangkon sa Malakanyang nga ang kagamhanan maoy nisugyot sa 50 sentabos nga laslas sa plitehan.  Ang ACTU ug Pasang Masda maoy nihimo sa sugyot.  Kon wa pang kabantay ang kagamhanan, gibangil ang sugyot sa nag-ung-ong unta nga mas dakong laslas sa plitehan.

            Ang kahugpongan sa mga pasahero nangayog mas makiangayong P1 nga laslas sa plitehan sa PUJs ug buses ug P5 nga laslas sa flagdown rate sa taxis.  Apan naabtikan sila sa mat-an nga transport groups nga naglikayng mabantang ang mas dakong burot sa ilang kita tungod sa baratong lana.

-o0o-

            Salamat sa nagmika ug nagduhiraw nga LTFRB.  Kansang bag-ong liderato, sama sa gipulihan nga nangaging mga liderato, way hanaw unsay mga gimbuhaton sa ilang buhatan.  Gipahimutang sila sa katungdanan, di tungod sa ilang kasuhito sa industriya sa transportasyon, kon dili kay pulos sila tila sa lapalapa sa Malakanyang.

            Maong inay mohimog makiangayong pagtuon pilay labing makiangayong plitehan—nga makabuhi sa mga drayber ug operators ug sa samang higayon di makapabuktot sa mga pasahero—nagpagamit na man hinuon sa pamolitika sa mga nagpahimutang nila sa gahom.  Maong ang gidak-on sa usbaw o us-os sa plitehan mag-agad unsang bakukanga ang makauna pagsud sa ilang u.  Ang petsa sa uminto o us-os inat-inaton aron maangkon sa mga politiko nga pinaskohan.  O maatol sa sumad sa adlawng natawhan sa tsirman.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 20, 2009

              YAK-ANAY SA MEDELLIN

 

            Nasakpan sa mga imbestigador sa Mines and Geosciences Bureau (MGB) ang giingong ilegal nga pagpangubkob sa bas ug graba sa kabaybayonan sa Sityo Navaja, Barangay Canhabagat, sa lungsod sa Medellin, sa amihanang Sugbo.  Nakit-an nila ang duha ka tapok sa bas ug nahibaw-an gikan sa mga molupyo nga gibaligya kini sa silingan nga golf courses.

            Matod ni MGB Regional Director Roger De Dios nga way permiso nga giluwatan ang iyang buhatan, ni ang Penro (Provincial Environment and Natural Resources Office) sa Kapitolyo sa Sugbo, alang ni bisan kinsa nga indibiduwal o kahugpongan pagkuha og bas gikan sa Navaja, o sa bisan asang bahin sa Canhabagat.

-o0o-

            Wa maglangan si De Dios.  Gisuwatan dayon niya si Mayor Ricky Ramirez sa Medellin.  Nangayo siya sa tabang sa munisipyo pagbadlong sa ilegal nga pagpangubkob sa bas.  Nisugyot si De Dios ni Ramirez nga (1) pabantayan ang baybayon, (2) dakpon ang mga responsable ug (3) tambagan ang golf courses nga di mamalit og bas gikan sa ilegal nga mga tinubdan.

            Sa di pa ka mopakpak ni De Dios, pahibaw-on ka namo nga gipada niyang suwat niadto pang Pebrero 5 sa niaging tuig.  Human sa kapin sa tuig, padayong nangreklamo ang mga mananagat sa Canhabagat nga wa mahunong ang kalihokan.  Gipasanginlan silang De Dios ug Ramirez nga pulos way nahimo.

-o0o-

            Si Arnel Arnaiz, pangu sa Canhabagat Fisherfolks Association, nibalik sa buhatan ni De Dios aron pagsumbong nga wa aksiyoni ni Ramirez ang iyang suwat.  Apan wa na siya pasudla sa buhatan ni De Dios.  Igo na lang gisuwatan ang iyang kopya sa suwat ni De Dios nga didto siya sa MGB niadtong Enero 15 karong tuiga aron pagpahibawo nga padayon ang pagpangubkob, ug napun-an pa gyod sa pagpamutol sa mga bakhaw.

            Napugos si Arnaiz pagdangop sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya kay igo lang sab siyang gipasaligan sa mga kawani sa buhatan ni Mayor Ramirez.  Gipasanginlan niya ang kapitan sa Canhabagat nga maoy nangunay paghakot sa kinubkob nga bas ginamit ang trak sa golf course sa Medellin.

-o0o-

            Naatol nga nakapaminaw sa Arangkada si Bise Mayor Micmic Miranda sa Medellin.  Matod niya gitataw sa golf courses sa Medellin nga ang ilang bas gikan sa Tuburan.  Nisaad si Miranda pagtuki sa suliran atol sa iyang pakigtagbo sa mga barangay kapitan.  Dayon nakong suwat ini, gipahibawo kong Miranda nga niangkon si Barangay Kapitan Fermin Villegas Jr. sa Canhabagat nga tinuod nga nangubkob sila og bas.  Apan alang ni sa ilang gitrabaho nga seawall.  May mga molupyo sang nanguha og bas alang sa gipanday nilang mga pansayan.

            Wa hinuon ikapatin-aw nilang Villegas ug Miranda ang pasangil ni De Dios nga way gitugotan nga mangubkob og bas sa Canhabagat.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com